Unsur-Unsur Crita Wayang
Wayang dumadi saka tembung wod "yang/ hyang" oleh ater- ater wa-. Tegese roh kang bisa gawa kabegjan lan cilakane manungsa. Wayang iku mujudake wewayangan utawa gegambaran watak lan jiwane manungsa. Wayang mujudake pangejawantahan pribadi manungsa. Wayang iku pagelaran sing nggunakake bonĂ©ka, saka kulit sapi utawa wedhus, lan sejatine kang dideleng iku dudu bonekane nanging malah ayang-ayange. Mula wayang ing basa inggris diarani “Puppet shadow”. Sing nglakokake wayang iki diarani dhalang.
Sumber : http://jv.wikipedia.org/wiki/Wayang
Wayang mujudake sawijine teks sastra, mula mesthi nduweni unsur-unsur pambangun teks. Unsure ana loro yaiku unsur intrinsic lan unsur ekstrinsik.
1. Unsur Intrinsik
Yaiku unsur sastra kang nduweni pengaruh tumrap kaciptane karya sastra :
a. Paraga / pamaragan sajrone crita wayang
Paraga yaiku Individu kang ana sajrone carita, kang ngalami kedadeyan sajrone sakehe prastawa ing crita.
- Paraga Utama
- Paraga pambiyantu / figuran
Saka sipate :
- Paraga Protagonis = paraga kang nduweni sipat luhur lan becik.
- Paraga Antagonis = paraga kang nduweni sipat jahat lan ala.
- Paraga Tirtagonis = Paraga kang nduweni tugas nglerai konflik.
Pamaragan yaiku panggambarane paraga kang ana ing crita, saka laire lan batine.
Ana 3 cara kanggo nggambarake watak :
- Cara Analitik yaiku pengarang ngandharake watak paraga cerita kanthi cara langsung.
- Cara Dramatik yaiku pengarang ngandharake watak paraga cerita kanthi cara ora langsung, nanging nyeritakake watak tokoh kanthi sarana nampilake dialog antar paraga lan saka dialog-dialog iku watak bisa kagambar ing pamikire pamaca.
- Cara Campuran yaiku pengarang nggunakake rong cara ing nduwur sesarengan.
b. Tema
Tema yaiku pokok/ punjere pikiran utawa lelandhesan sajrone carita kang bakal diandharake pengarang ing cerita.
c. Plot / Alur
Plot/Alur yaiku dalan cerita utawa rerangkeane kedadeyan kang disusun adhedhasar hukum kausalitas (hubungan kang nudhuhake sebab akibat). adhedhasar sesambungan kasebut, saben carita nduweni plot/alur kaya ing ngisor iki :
- Tahapan perkenalan
- konflik
- klimaks
- penyelesaian
f. Latar / Setting.
Latar / Setting yaiku gegambarane wektu, papan, lan swasana kang kedadeyan ing carita. Nanging uga ana latar kang njlentrehake ngenani latar sosial dan moral.
NGENALI CARITA WAYANG NUSWANTARA
Urut-urutane crita lakon wayang
1. jejer
2. kadhatonan
3. Pasebanjaban
4. bodholan
5. Jejer sabrangan
6. Perang gagal
7. gara-gara
8. Perang kembang
9. Perang brubuh
10. Tancep kayon
Wewatakane wayang
Miturut bentuke
a. ndhingkluk : sabar, sareh, wicaksana, waspada
b. lancap : kendel, brangasan, siyaga lan waspada.
c. Mrongos, mendelik : galak, brangasan, gampang nesu, ugal-ugalan.
Miturut jenise
a. satriya : alus, luhur, sabar, luruhh, dhemen tetulung, siyaga, wicaksana
b. buta : kasar, gumedhe, brangasan, ugal-ugalan, gampang nesu.
c. Kethek : Pencilakan, usil, seneng ngrusuhi.
Miturut sunggingane
a. putih, kuning, ireng : tandhane becik, suci
b. Abang : Tandhane kendel, brangasan
c. biru : Jireh
0 komentar:
Post a Comment